مقدمه :
با توجه به کوتاه زمانی که از پيدايش باستانشناسی به مثابۀ علم و دسپلين نوين ميګذرد ، رشد سريع و انکشاف قابل ملاحظه نموده است . باوصف پيچ وخمهای ګونه ګون ، مسير خويش را به سوی نهادنه شدن پيروزمندانه پی موده است . اين دسپلين برای رسېدن به اهداف علمی خود ، عدۀ از دسپلينها را به امداد خويش ميطلبند و برای بعضی از علوم ممد واقع ميګردد . تشکُل و پيشرفت اصول اين رشته عمدتآ متکی بر تجارب دانشمندان اين رشته ميباشد. کسب تجارب و استفاده از دست اوردهای علوم ګونه ګون عامل مهمی بوده که موقف باستانشناسی رابه حيث علم نوين ، در صف علوم مماثل خويش تضمين و قابل باور نموده است .
يکی از بُعد های مهم و بنيادی اين رشته ، منابع باستانشناسی و تحليل ان ميباشد. شناخت و فهم منابع باستانشناسی در حقيقت بنياد علم باستانشناسي است . احکام و قرار های ارائه شده ازجانب باستانشناسان فقط زمانی مقدور است که منابع برای صدور قرار و حکم نهايی در اختيار باستانشناسان وجود داشته باشد. اداعا ها ی محض و تخيولات نه ميتواند قابل قبول برای علاقمندان و راهروان اين دسپلين قرار ګيرد . از همين جهت ، باستانشناسان در يک کليمه مفهوم بزرګ و اساسی را ګنجانيده وميګويند که : منابع باستانشناسی ، مادی است ؛
شناخت و فهم زمانه های بسيار دور ، نياز به منابع قابل اعتماد دارد ، اين منابع به صورت مجرد نميتواند جوابګوی همۀ آن پرسشها و سوالات ګردد که دراذهان متشبث و کنجکاو بشری ظهور و خطور مينمايند. حل همۀ سوالات پيرامون منابع باستانشناسی که عمدتآ مادي است به طريقه ها و متود های علمی نياز دارد ، تا محقق را به راهای منطقي الی رسيدن به هدف که همانا شناخت و درک زنده ګانی و شيوه های زيست جوامع بشری در زما نه های قديم ميباشد ، ياري رساند . لذا منابع باستانشناسی توام با تحليل آن متواند راه را بسوی هدف بکشايد.
هدف از تدريس اين مضمون عمدتآ اشنايی محصلان با منابع باستانشناسی ، انواع و تحليل نمونه ای بعضی از منابع را احتوا مينمايد. با وصف انکه تصنيف و تر تيب منابع باستانشناسی دشوار تر از معرفی سادۀ انست ، باز هم سعی مينمايم تا شناخت منابع باستانشناسی را با نظر داشت اعصار و دوره های باستانشناسی تصنيف و تر تيب نمايم . هدف از اين ګونه تصنيف ، فهم بهتر و سريعتر از منابع باستانشناسی برای محصلان اين رشته است . معمولآ تصنيف زمان در باستانشناسی بر اساس اعصار و دوره ها صورت ګرفته است ، د ر مضمون منابع باستانشناسی نيز همين متود را دنبال خواهيم کرد.
بعد ازين مختصر مقدمه ، فصل اول را به تعريف و ارزش منابع برای علوم و نمونۀ از تحليل منابع در يکی از رشته ها مماثل رابه بحث خواهيم ګرفت . فصل دوم به معرفي منابع باستانشناسی برای عصر سنګ توجه خواهيم داشت ، در فصل سوم منابع عصر فلزات را به معرفي ميګيريم ، فصل چهارم را به شناخت منابع مدنيت های اوليه در جهان و افغانستان اختصاص ميدهيم ، در فصل پنجم منابع اعتقادات و رسوم مذهبی جوامع قبل از اسلام و دوره های اسلامي را به بحث ميګيريم و در نهايت نتيجه ګيری و خلاصۀ خواهيم داشت ازمبا حث مطروحه در اين اثر . و با ارايه و فهرست ماخذ، به پايان اين اثر خواهيم رسيد.
از علاقمندان و مطالعه کننده ګان عزيز خواهانم تا برای تکميل اين اثر نظريات ، انتقادات و پيشنهادات خويش را از نويسندۀ اين سطور دريغ نفر مايند.
با احترام
باوري
