د انواعو اوښتون ژباړه ( دريمه برخه )
د ١٨٠٠ ميلادي کالو نو پر مهال نامتو عالم کوير ( Cuvier ) د ودي تيورۍ ټول ممکن څه را ټول او خپاره کړل . د هغه وخت يوه بل نامتو پوه او فيليسوف جان لا مارک ( Jean Lamark ) چي ((د حيواناتو فلسفه )) ( Zoologique ) تر سر ليک لاندي يې د ژويو او حيواناتو د اوښتون او د هغو يو او بل ته د بدلون او هغه اثرات چي د ژويو پر موقعيت يا پړاو او د هغوۍ پر اړتياو برملا او څرګندي وي ، د هغوۍ په اړه يې خپل اندونه خپاره کړل . لا مارک دا هم سپينه کړل چي د ژويو دبدن هغه برخي چي د کارولواړتيا ولري ، کارول کيږي او په راتلونکو نسلونو کي پايښت مومي او بشپړ يږي . او هغه برخي چي د کارولو اړتيا نه لري هغه ناتوانه کيږي او په پای کي ورکيږي ، او نوي نسل په خپل جوړښت (اورګانيزم ) کي هغه راغلي بدلونونه ساتي او هم يې نورو راتلونکو نسلونو ته ليږي . په دې ډول د يوې اوږدې مرحلې په پاې کي يو نوۍ ژوۍ منځ ته راځي . دا تيوري په يو شمير بيلګو کي په څرګنده ليدل کيدای شي ، خو هغه ستونزه چي د دې په وړاندي شته ، هغه دا ده چي پخوا تر دې چي د هغه ( ژوي ) لومړنۍ حالت څرګند وي ، اکثرا د وده کړيو ( پر مخ تللو= تکامل يافته ) سره مخ ده . دا تيوري پر بشپړ علمي بنسټ تکيه نه وه . د دې تيورۍيو ه نيمګرتيا داده چي وايې : ښايې د اوښتونونو ميراث او پايله به اوسني ژوي وي .
د دې تيوريو مخکښانو لامارک او کووير او د هغو پلويانو به تر خپل منځ په پوره شدت او کله هم په عصبانيت رقابت کاوه . دا مسابقه او رقابت به هر وخت دوستانه او صميمي نه و . کو وير به زيات مهال مشهوره نامتو او ځواکمن ويونکي ( نطاقان ) د رقابت لپاره کارول ، تر څو د لامارک د تيورۍ ضعيفي او ناتوانه برخي را څرګندي کړي . په رښتيا چي د لا مارک تيوري د زيات وخت لپاره هيره شول . داسي بريښيدل چي بيولوژي هم د لوي کو وير د پايلو پر لور درومي . دهغه تيورۍ پلويانو چي د اوښتون ملاتړ يې کاوه نور له ډاره و نه شوه کولای چي سيالۍ ته وړاندي شي .مګر په ١٨٥٩ ميلادي کال داروين د هغه له مشهور کتاب سره يوځای ( The origin of species by means of selection ) ( د انواعو پېدايښت د ټاکني په وسيله ) ډګر ته راغۍ . نوموړي په پوره پياوړتيا د هغوۍ په وړاندي بحث وکړ چي د اوښتون او بدلون مخالف وه . او په دې مهال يې برۍ په برخه شو.
هوګو د وريس د ١٨٢٢ څخه تر ١٨٨٤ ميلادي کال پوري
