ليکوال : سيفکي وان دير زي (Sipki van der zee )
ژباړونکۍ : باوري
په هاويلت کي د ډبري لرغونۍ ، منځني او نوي پير پاته شوني
يادونه : دا ژباړه په هلند کي د درنتي ايالت د ماقبلل تاريخ ټولني د خپرندويه ارګان ( De Spieker ) د مارچ ٢٠٠٥ م کال شمارې څخه چي د ( په هاويلت کي د ډبري لرغونۍ ، منځني او نوي پير پاته شوني ) ليکني لومړۍ برخه .
لومړني او څرګند شوي وسايل چي په درنتي ايالت د لرغونو اوسيدونکو له خوا جوړ شويدي ، د ډبري په پخواني پير او په ځانګړي توګه د ډبري منځني پير ( Meldden Paleolithicum ) پوري اړه لري ، چي تاريخ يې د ١٢٥٠٠ يوسل او پنځويشت زره کاله څخه تر ٣٥٠٠٠ پنځه ديرش زره کاله پخوا زمانوپوري مربوط ګڼل شويدي .
په هاويلت کي د موستيرين پير يوشمير اثارچي په څرګنده د نوموړي پير ښکارندويې کوي ، او همدا ډول د پخواني ډبر (Paleolithicum ) اړوندځوان پير ( Jong- Paleolithicum ) اثار او توکي چي د نياندرتال انسان د الاشې او زامي ځيني برخي ورسره يوځای تر لاسه شويدي ، د دې سره يوځاي د معاصر انسان هومو سپين سپين انسان په لاس جوړ شوي اثار هم تر لاسه شويدي ، چي د يخنې پير ( IJstijd ) ورستۍ دورې په برکي نيسي ، دا پير د زماني واټن له مخي د ١١ څخه تر ١٢ زره کاله پخوا زمانې په ځپل لمن کي رانغاړي . يو شمير ليکونکو د ١١ يولس زره کاله را په ديخوا پخواني اثارو د پيژندلو لپاره د همبورګ ( Hamburg cultuur ) کلتور نوم ورکړيدۍ .
د پاليو بونتانيک ( Paleobotanie ) يا لرغوني نبات پوهني څيړونکو څرګنده کړې چي د يخنۍ پير د توکو تر څنګ د لنډويا ټيټو ونو لرونکو انسانانو ( کوتا قد ) ، الوتونکو مرغانو ،( Poolwilg ; Dryas ; Ephedra; ) او د ژويو دنوروډولونوپاتي شوني ، انګليسي واښه ،د زامي لرونکو حيواناتو بيلګي ، ځپل سره واښه ( علفه هرزه ) او د ګلفي په څير د سبزيو بيلګي او نښانې په زياته پيمانه تر لاسه شويدي . پر دې سر بيره د يو شمير حيواناتو هډوکي او نښاني هم د سپړنو په ترځ کي تر لاسه شويدي ، د بيلګي په توګه الوتونکي مرغان او چټک حيوانات ، د پشکي وړۍ ، د شکمبو حيواناتو بيلګي ، وحشي اسونه ، اروپايې ګاوميشي ، واورين سويان ، واورين هونان ، اود حيواناتو د نورو ډولونوپاتي شوني د لرغونپوهانو له خوا را برسيره شويدي.
د هاوبلت څخه تر لاسه شوي ډبرين وسايل چي په پاليو ليتک او ميزوليتيک پيرونو پوري اړه لري
په هاويلت کي د نوي ډبري پير اړوند اثار د لازياتي پاملرني وړدي ، او په ځانګړي توګه د هونبيد کلتور ياد لويوډبرو کلتور چي د اروپايې هيوادونو او په ځانګړي توګه د انګلستان ، هلند ، دنمارک ، سويدن او نورو هيوادونو د لرغونو زمانو يوه ځانګړې بيلګه ګڼل کيږي ،
په هاويلت کي د هونيبدن يوترسيم شوۍ انځور
